Bisschop De Korte: Pater Titus Brandsma een heilige van vandaag!

Bisschop Gerard de Korte van het bisdom van ‘s-Hertogenbosch is dankbaar voor de officiële aankondiging van de heiligverklaring van pater Titus Brandsma. Pater Titus Brandsma heeft een groot deel van zijn leven doorgebracht binnen het bisdom in Megen, Boxmeer, Oss en Nijmegen.

Bisschop De Korte heeft een videoboodschap ingesproken in de Sint-Janskathedraal. In deze kathedraal is pater Titus Brandsma op 17 juni 1905 tot priester gewijd. In de gedachteniskapel van de kathedraal staat een buste van de heilige pater en een urn met as uit een massagraf van concentratiekamp Dachau. Mgr. De Korte noemt pater Titus een patroonheilige voor journalistiek en een heilige van vandaag. Verder spreekt Mgr. De Korte de wens uit om met velen naar Rome te gaan (Rome-programma) om de heiligverklaring van pater Titus Brandsma bij te kunnen wonen.

In aanvulling op zijn videoboodschap schrijft bisschop Gerard de Korte:

TITUS BRANDSMA, ICOON VAN HOOP

Na zijn zaligverklaring in 1985 volgt op zondag 15 mei de heiligverklaring van pater Titus Brandsma. Voor mij is pater Titus een icoon van hoop.

Als boerenzoon groeide hij op in Friesland.
Titus was een religieus kind en werd uiteindelijk lid van Orde van de karmelieten.

De karmeliet Brandsma verdedigde moedig de vrijheid van katholieke media in bezet Nederland.
Het nationaalsocialisme was voor hem een vorm van nieuw heidendom. Tegenover het recht van de sterkste en de rassenwaan van de nazi’s verdedigde Brandsma het recht van de zwakke en de waardigheid van iedere mens. Pater Titus deed dat als een diepgelovig christen. De nazi’s zagen het gevaar van pater Titus en hebben zijn stem tot zwijgen gebracht. Hij werd in 1942 in Dachau vermoord.

Ook nu zijn er tal van landen waar de persvrijheid wordt ingeperkt en de mensenrechten met voeten worden getreden. Pater Titus kan worden gezien als patroon voor iedereen die opkomt voor de waardigheid van de mens als beeld van God.

Een groot deel van zijn leven woonde hij binnen het bisdom van ’s-Hertogenbosch. Hij studeerde en doceerde in Megen, Boxmeer, Oss en lange tijd in Nijmegen. In deze laatste plaats was hij jarenlang hoogleraar aan de Katholieke Universiteit. Hij werd een groot kenner van de christelijke mystiek. Pater Titus leefde zelf vanuit een diepe vriendschap met Christus.

Indrukwekkend komt dat in beeld in zijn beroemde Jezusgedicht dat hij in februari 1942 schreef in de gevangenis van Scheveningen. Ik citeer het laatste couplet:

Want Gij, o Jezus, zijt bij mij

Ik was u nimmer zo nabij.

Blijf bij mij, bij mij, Jezus zoet,

Uw bijzijn maakt mij alles goed

De nazi’s konden pater Titus martelen en vernederen. Maar hij wist zich geborgen bij Christus. Wij mogen de heilige pater Titus zien als een belangrijke erflater. De katholieke noties van menselijke waardigheid, solidariteit met alles wat kwetsbaar is en de inzet voor het algemeen welzijn hebben zijn leven bepaald.

Pater Titus heeft Christus voorbeeldig nagevolgd tot zijn marteldood in het concentratiekamp.

In geloof is hij ook een voorspreker.

Wij mogen onze intenties bij hem neerleggen in het gelovig vertrouwen dat hij dicht bij God is.

Heilige pater Titus bidt voor ons.

Mgr. dr. Gerard de Korte
Bisschop van ’s-Hertogenbosch

Heiligverklaring Titus Brandsma groots moment voor Nederlandse R.-K. Kerk

Op vrijdag 4 maart heeft paus Franciscus bekend gemaakt dat op 15 mei de zalige Titus Brandsma heilig zal worden verklaard. De Nederlandse bisschoppen reageren verheugd op dit nieuws. De Nederlandse kerkprovincie zal met drie afgevaardigden vertegenwoordigd zijn bij de plechtigheid in Rome, in de personen van Willem Jacobus kardinaal Eijk, Mgr. Gerard de Korte en Mgr. Ron van den Hout.

Titus Brandsma’s vele activiteiten voor kerk en samenleving, zijn principiële verzet tegens het nazisme en zijn martelaarsdood in het concentratiekamp Dachau getuigen van zijn rotsvaste geloof en intense betrokkenheid met medemensen. Hij was een inspiratiebron voor velen. Voor de internationale Karmel Orde is pater Titus een van hun belangrijkste 20ste-eeuwse leden die is heiligverklaard.

Kardinaal Eijk vertegenwoordigt Nederland als metropoliet van de kerkprovincie. Mgr. Van den Hout, de bisschop van Groningen-Leeuwarden, en Mgr. De Korte, de bisschop van ’s-Hertogenbosch, vertegenwoordigen respectievelijk de bisdommen waar Titus Brandsma is geboren (Oegeklooster, Friesland) en tijdens zijn leven woonde en werkte (Oss en Nijmegen). Vanuit deze twee bisdommen wordt in samenwerking met de orde van de Karmelieten, waartoe Titus Brandsma behoorde, verschillende gedenkactiviteiten voorbereid in het kader van de heiligverklaring.

Dankviering
Op zondag 6 maart, kort na de vooraankondiging in Rome van de heiligverklaring, is er om 19.00 uur in Titus’ geboorteplaats Bolsward een oecumenische vesperviering in de R.-K. Franciscusbasiliek. Met medewerking van Mgr. Ron van den Hout en het Convent Karmel Noord van leken-Karmelieten. Na de heiligverklaring op 15 mei wordt een nationale dankviering voorbereid voor zondag 22 mei in de St. Janskathedraal te ’s-Hertogenbosch. Daar zijn behalve Nederlandse bisschoppen ook vertegenwoordigers van de Karmel Orde, de Konferentie van Nederlandse Religieuzen (KNR) en andere genodigden bij aanwezig.

Verder is de publicatie van een speciaal publieksmagazine in gang gezet, gewijd aan leven en werk van Titus Brandsma en zijn betekenis voor huidige generaties. Dit magazine wordt in grote oplage verspreid via de bisdommen in Nederland en zal ook als download beschikbaar komen. Bisdom Roermond maakt daarnaast een bidprentje beschikbaar bij gelegenheid van de heiligverklaring.

Op initiatief van de bisdommen ’s-Hertogenbosch en Groningen-Leeuwarden biedt bedevaartorganisatie Huis voor de Pelgrim een Rome-programma aan voor iedereen die de heiligverklaring wil bijwonen. Informatie hierover is te vinden op de site: www.heiligetitusbrandsma.nl.

Reacties van de bisschoppen:
Kardinaal Eijk: ‘De heiligverklaring van pater Titus Brandsma is een bijzonder en groots moment in de Nederlandse kerkgeschiedenis. Titus Brandsma was geestelijk adviseur van de Nederlandsche Rooms-Katholieke Journalistenvereniging. Als zodanig zette hij mgr. (later kardinaal) Jan de Jong, de aartsbisschop van Utrecht, ertoe aan katholieke dagbladen te verbieden om N.S.B.-advertenties te plaatsen. De nazi-ideologie durfde hij openlijk te bestrijden. Dit kostte hem uiteindelijk zijn leven. Voor zijn trouw aan Christus had hij alles over. Hij is voor journalisten, universiteitsdocenten, religieuzen en vele anderen een lichtend voorbeeld, niet alleen in ons land, maar wereldwijd.’

Mgr. Van den Hende, bisschop van Rotterdam en voorzitter van de Nederlandse Bisschoppenconferentie: ‘Titus Brandsma heeft getuigd van de waarheid van Gods liefde en duidelijk gemaakt dat een mens door haat en geweld ten diepste ontrouw is aan zijn of haar menselijke waardigheid. De heiligverklaring door paus Franciscus laat onder meer zien hoe belangrijk de boodschap van pater Titus Brandsma is en blijft. Ik hoop dat het getuigenis van pater Titus ook nu inspireert en bemoedigt om trouw te blijven in liefde en geloof aan de waardigheid die wij als mens van God hebben gekregen.’

Mgr. De Korte: ‘Wij kijken uit naar de bijzondere plechtigheid bij de heiligverklaring van pater Titus. Jarenlang leefde hij binnen ons bisdom. Eerst in Megen, Boxmeer en Oss en later als hoogleraar en rector magnificus aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. Wij zullen ook in ons eigen land met velen de heiligverklaring vieren onder meer met een feestelijke viering in de Sint-Jan.’

Mgr. Van den Hout: ‘Titus verbond als geen ander liefde voor culturele eigenheid met de universele betekenis van kerk en geloof. In het bisdom Groningen-Leeuwarden zijn we dankbaar dat een geloofsheld als hij veel betekend heeft voor de Friese taalemancipatie en katholieke traditie in het noorden. De manier waarop hij tijdens de Tweede Wereldoorlog onverschrokken de waarheid verkondigde en dat uiteindelijk met de dood moest bekopen, is een oproep aan ons vandaag om te kiezen voor het goede en het heilige.’

Kijk ook op: www.heiligetitusbrandsma.nl en www.karmel.nl/titus-brandsma

COLUMN: pater voor journalisten

Vorig jaar maakte het Vaticaan bekend dat de karmeliet Titus Brandsma heilig zal worden verklaard. Het wachten is op de concrete datum. Zijn heiligverklaring zal in ons land groots worden gevierd. Niet alleen door de karmelieten maar ook in meerdere bisdommen. Zeker in mijn voormalige bisdom Groningen Leeuwarden waar pater Titus werd geboren maar ook in mijn huidige bisdom van ’s-Hertogenbosch.  Pater Titus woonde immers lange tijd in Oss en was als professor verbonden aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen, de huidige Radbouduniversiteit.

Vrije pers
Al vroeg doorzag Titus Brandsma het grote gevaar van het nationaalsocialisme. Tegenover het recht van de sterkste en de rassenwaan van de nazi’s verdedigde hij, vanuit het evangelie van Christus, het recht van het zwakke en de waardigheid van iedere mens als schepsel van God. Voor pater Titus vormde het nazisme een vorm van nieuwe heidendom. In mei 1940 werd ons land door de Duitsers overrompeld en begon een langzaam maar zeker proces van gelijkschakeling. De bezetter wilde greep krijgen op de media. In samenspraak met de Utrechtse aartsbisschop de Jong trok pater Titus langs de redacties van de katholieke media om zo te zorgen dat nationaal- socialistische propaganda  werd geweerd. Zo werd Titus Brandsma een ferme verdediger van de katholieke media en de persvrijheid in het algemeen  tegenover de Duitse bezetter. Pater Titus werd daarmee een belangrijk katholiek verzetsman. Toen de Duitsers hem arresteerden besefte hij dat hij in doodsgevaar was. Hij wist van zijn zwakke gezondheid zodat hij in een concentratiekamp weinig kans had te overleven. Na een innerlijke strijd kwam er overgave en in Dachau wist hij andere gevangenen te bemoedigen.

Censuur
Ook vandaag wordt in tal van landen de persvrijheid ingeperkt en worden de mensenrechten met voeten  getreden. Recent kwam uit Rusland het bericht dat de mensenrechtenbeweging Memorial de mond is gesnoerd. De wandaden van Stalin mogen niet worden genoemd. Het zou Russen beroven van hun nationale trots. De duistere kant van de recente geschiedenis mag niet aan het licht komen omdat dat niet past in de nationalistische koers van de huidige machthebbers. Het huidige Russische regime wil de diepe wonden van de Stalinterreur niet verwerken en genezen maar de geschiedenis ontkennen en herschrijven.

Nepnieuws
Niet alleen in dictaturen als Rusland staat de vrijheid van meningsuiting en waarheidsvinding onder zware druk. In steeds meer westerse landen zijn er ontwikkelingen die grote zorgen geven. Misschien nog wel het meest in de Verenigde Staten van Amerika. De voormalige president blijft tot op de dag van vandaag herhalen dat de verkiezingen gestolen zijn. En genoeg media zijn bereid om die boodschap te verspreiden. In heel veel landen, helaas ook Nederland, is er veel nepnieuws als het gaat om het coronavaccin. De meest vreemde theorieën worden verspreid en een deel van het volk slikt het als zoete koek. Juist in onze dagen dragen journalisten in het bijzonder en de media in het algemeen een grote verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van het debat over de grote maatschappelijke thema’s.

Erflater
Voor mij is pater Titus een belangrijke erflater. De grote katholieke noties van menselijke waardigheid, solidariteit en de inzet voor het algemeen welzijn bepaalden zijn leven. Binnenkort gaan wij de heiligverklaring van Titus Brandsma uitgebreid vieren. Gelovige journalisten hebben in pater Titus een patroonheilige die hen kan stimuleren om secuur en gewetensvol hun werk te doen. Maar ook voor seculiere journalisten kan hij een voorbeeld zijn van moed en waarheidsliefde, ook in moeilijke maatschappelijke omstandigheden.

Mgr. dr. Gerard de Korte
bisschop van ’s-Hertogenbosch

Paus Franciscus erkent wonder op voorspraak van Titus Brandsma O.Carm.

Paus Franciscus heeft op 25 november het wonder erkend op voorspraak van de zalige karmeliet Titus Brandsma (1881 Bolsward) die in 1942 overleden is in het concentratiekamp van Dachau (Duitsland). Met de erkenning van dit wonder is de weg naar heiligverklaring vrij.

Het wonder betreft de genezing van een dodelijke huidkanker op voorspraak van de Nederlandse karmeliet. De 76-jarige pater Michael Driscoll, die een bijzonder devotie voor pater Titus Brandsma heeft, is ervan overtuigd dat hij zijn leven te danken heeft aan zijn Nederlandse confrater. Pater Driscoll is intussen met emeritaat, maar is nog steeds als priester actief.

De Fries Titus Brandsma was lid van de orde van de karmelieten. In 1905 werd hij tot priester gewijd. In 1923 werd hij hoogleraar wijsbegeerte en mystiek aan de toen pas opgerichte Katholieke Universiteit Nijmegen, vandaag de Radboud Universiteit. Later werd hij rector van de universiteit. Brandsma verzette zich vanaf de jaren 1930 openlijk tegen het opkomend nazisme. In 1942 werd hij gearresteerd wegens subversieve activiteiten. Hij overleed op 26 juli 1942 aan ontberingen en mishandeling in het concentratiekamp van Dachau.

Zie ook het bericht van Katholiek Leven. Nu is het wachten op de datum van de heiligverklaring.

Maria van Jezus
De paus erkende op 25 november ook een wonder op voorspraak van de zalige Italiaanse franciscanes Carolina Santocanale, beter bekend als Maria van Jezus (1852- 1923). Maria van Jezus dankt haar faam van heiligheid aan haar zorg voor de zieken en de armen. Zij was lid van de seculiere Franciscaanse Orde en stichtte de Congregatie van de Zusters Kapucijnen van de Onbevlekte Ontvangenis van Lourdes.

De paus erkende eveneens het martelaarschap van de priester Enrico Planchart en drie metgezellen, belijdende priesters van de Congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria, die op 26 mei 1871 uit haat tegen het geloof werden vermoord in Parijs (Frankrijk). Vandaag zijn ook de heroïsche deugden erkend van de Italiaanse bisschop Antonio Bello (1935-1993), de Spaanse priester Giovanni de San Pedro y Ustarroz (1564 – 1615), de Italiaanse priester Giorgio Guzzetta (1682- 1756), de Braziliaanse leek Odette Vidal Cardoso (1931-1939) en de Italiaanse zusters Natalina Bonardi (1864-1945, stichtster van de zusters van Loreto) en Maria Dositea Bottani (Maria Domenica, 1896-1970).

Bron: VaticanNews/kerknet.be

Weer een stap gezet op weg naar heiligverklaring Titus Brandsma

Op 9 november 2021 hebben de kardinalen en bisschoppen, die lid zijn van de Congregatie voor de Heiligverklaringen, in hun gewone vergadering een positief besluit genomen inzake de heiligverklaring van Titus Brandsma. Daarmee komt deze heiligverklaring weer een stap dichterbij.

Dit heeft de postulator van het generaal bestuur van de Karmelorde in Rome op 10 november laten weten aan de Nederlandse Provincie van de Karmelieten.

De prefect van de congregatie, kardinaal Marcello Semeraro, zal spoedig de conclusies ter goedkeuring voorleggen aan paus Franciscus. Als de paus de conclusies bevestigt, kan de heiligverklaring worden aangekondigd.

De Nederlandse Provincie van de Karmelieten laat weten dankbaar te zijn voor de positieve resultaten die tot nog toe zijn bereikt. Ze hoopt dat de aankondiging van de heiligverklaring van de Karmeliet Titus Brandsma spoedig zal plaatsvinden en dat het leven en de spiritualiteit van Titus velen zal inspireren.

DE BIJBEL ALS BRON VAN HOOP

Broeders en zusters,

Afgelopen zondag vierden wij de Zondag van het Woord. In ons land begon ook de Maand van de Bijbel. Tot 21 februari vragen een aantal christelijke media en organisaties extra aandacht voor de Heilige Schrift. De organisatoren van de maand vroegen aan Dr. René de Reuver, de scriba van de Protestantse Kerk, en aan mijzelf om elkaar een aantal brieven te schrijven over de plaats van de Bijbel in ons eigen leven. Het boekje, dat dezer dagen is verschenen onder de titel Houvast, wil mensen in deze onzekere coronatijd bemoedigen. Als het goed is, krijgen de pastores, de parochiebesturen en de religieuze instituten binnen ons bisdom deze week een exemplaar in de brievenbus. De ondertitel van het boekje luidt: zoeken naar de bron van hoop. Is dat niet wat in deze tijd belangrijk is? Juist nu kunnen wij de goddelijke deugd van de hoop ontzettend hard gebruiken. Maar wat is hoop eigenlijk in Bijbels perspectief?

Hoop is wat anders dan optimisme. Al vermoed ik dat een optimistisch mens, die het glas half vol ziet, gelukkiger leeft dan een pessimist die datzelfde glas omschrijft als half leeg. Geloof, hoop en liefde zijn de drie goddelijke deugden waarover Paulus in zijn eerste brief aan de christenen van Korinthe schrijft. De Franse katholieke dichter Charles Péguy spreekt in een gedicht over het kleine meisje hoop dat tussen haar grote zussen geloof en liefde loopt. Hoop geeft dynamiek aan het geloof en de liefde. Met de woorden van Liselotte Gerritsen:

Geloof, hoop en liefde

en de meeste van deze is toch

de hoop op geloof in liefde

Geen enkel mens kan uiteindelijk zonder de deugd van de hoop. In de brief aan de Hebreeën wordt ook een omschrijving van de hoop gegeven. De schrijver ziet het zo: “Het geloof vormt de vaste grond van wat wij hopen. Het overtuigt ons van de werkelijkheid van onzichtbare dingen” ( hoofdstuk 11,1). Het gaat dus om het vermogen om het bestaande te overstijgen. Met andere woorden: de hoop op Gods toekomst verandert het heden. Kardinaal Danneels formuleert het zo: “de hoop put niet uit een eigen waterput. Maar leeft van het vermoeden dat ergens, hogerop, een bron moet zijn.”

Ik denk dat wij juist in deze lastige en onzekere tijd die bron kunnen vinden in de Heilige Schrift. Daar vinden wij immers het getuigenis van Gods omgang met Israël en in Jezus Christus. Het Bijbelse getuigenis van Gods toekomst kan de beleving van het heden veranderen. Ik hoor dat voor veel mensen de coronacrisis te lang gaat duren. Mensen raken vermoeid en sneller dan anders geïrriteerd. Niet alleen oudere mensen maar ook jongeren lijden onder eenzaamheid. Er leven breed gevoelens van angst, onvrijheid en onderhuidse spanning.

Maar de Bijbel als bron van hoop kan voorkomen dat wij vervallen tot somberheid en cynisme. Wij moeten juist nu als gelovigen elkaar niet ontmoedigen maar bemoedigen. Niet demotiveren maar juist motiveren met hoopvolle verhalen. De coronatunnel lijkt helaas langer te zijn dan gehoopt. Maar toch weten wij ook dat deze tunnel niet oneindig is. Er is licht aan het einde van de tunnel, ook al moeten wij misschien nog wat langer wachten. Droeve en bezorgde ogen zien dezelfde werkelijkheid anders dan hoopvolle ogen. Wij moeten God dan ook bidden om de deugd van de hoop. Ik laat mij daarbij graag inspireren door een diepe wijsheid van de erudiete anglicaanse theoloog Rowan Williams: het goede is hoopvol te leven met het imperfecte.

Laten wij ons optrekken aan iconen van hoop. Ik noem er drie die mij als bisschop inspireren: Peerke Donders, Titus Brandsma en onze huidige paus. Katholieken die wisten en weten van het imperfecte maar voor mij prachtige getuigen zijn van hoop.

Recent vierde de Kerk van ’s-Hertogenbosch het gedachtenisfeest van Petrus Donders. Geboren in een arme weversfamilie in Tilburg waren de maatschappelijke kansen voor hem uitermate beperkt. Hij wilde priester worden maar zijn intellectuele capaciteiten leken onvoldoende. Maar met een sterke wil is er veel mogelijk. Peerke werd uiteindelijk missionaris in Suriname. En hij bleek een man met een groot pastoraal hart voor de slaven en de melaatsen. Hij putte hoop en kracht uit de Bijbelse bron en besefte dat hij in het dienen van de minsten Christus zelf wordt gediend.

Een andere erflater uit ons bisdom is natuurlijk Titus Brandsma, hoogleraar aan de universiteit van Nijmegen. Pater Titus verzette zich tegen het nationaalsocialisme. Hij putte uit de Bijbelse bron en geloofde dat Christus de waarheid is. Daarom verafschuwde hij het nazisme als een vorm van nieuw heidendom met zijn verheerlijking van het recht van de sterkste en Jodenhaat. Pater Titus verdedigde met volle overtuiging de menselijke waardigheid. Ieder mens is een schepsel van God. Wie dus het schepsel schendt, schendt daarmee de Schepper. Zo bleef pater Titus trouw aan zijn geloof en een mens van liefde en hoop tot in de hel van Dachau.

Graag noem ik ook paus Franciscus. Voor de meeste katholieken is hij een groot Godsgeschenk voor de Kerk en de wereld. Vanuit een diepe vriendschap met Christus is onze paus een van de weinige morele leiders van deze tijd. Met de felheid van een oudtestamentische profeet keert hij zich tegen de globalisering van de onverschilligheid en pleit hij voor onderlinge solidariteit en barmhartigheid. Juist in deze coronatijd hebben wij elkaar ontzettend hard nodig om overeind te blijven. Onvermoeibaar zet onze goede paus zich in voor de armen, de vele vluchtelingen en voor onze aarde als onze moeder die ons draagt en voedt. De Bijbelse belofte van Gods toekomst inspireert de paus om te blijven werken aan vrede en gerechtigheid in het heden.

Deze drie genoemde iconen van hoop tonen ons dat verticaal en horizontaal in ons geloof helemaal bij elkaar horen. Christelijk geloof impliceert een vriendschap met de verrezen Heer.

Maar onze omgang met Hem voedt ons om hoopvol gestalte te geven aan een dienstbaar leven. Een leven met Christus geeft de kracht om ons in te zetten voor een meer humane samenleving.

De coronatunnel lijkt helaas langer dan verwacht. Maar laten wij putten uit de rijke bronnen van de Heilige Schrift in navolging van Peerke Donders, pater Titus en onze paus. Zo kunnen wij proberen de noden van deze tijd te lenigen. De levende Christus vormt het centrum van deze schepping en van onze Kerk. Hij wil door ons handelen zichtbaar worden. In kracht van Gods Geest kunnen wij levende getuigen zijn.

Mgr. dr. Gerard de Korte